Acceptance Criteria: nəticəni yoxlamağın sadə formulu
Giriş
Acceptance Criteria (qəbul meyarları) — istənilən funksional tələbin və ya user story-nin uğurla yerinə yetirildiyini təsdiq edən əsas şərtlərdir. Onlar sadəcə “nəticəni” deyil, həm də bu nəticənin necə yoxlanıldığını təsvir etməlidir. Əgər Acceptance Criteria düzgün yazılmayıbsa, komanda arasında anlaşılmazlıqlar yaranır: Product Owner bir nəticəni gözləyir, developer başqa formada reallaşdırır, QA isə tam başqa cür test edir.
Acceptance Criteria niyə vacibdir?
Acceptance Criteria-nın əsas məqsədi — “done” anlayışını hamı üçün eyni etməkdir. Onlar:
- Komandada ümumi anlaşmanı təmin edir.
- Tələbin düzgün başa düşüldüyünə zəmanət verir.
- Test prosesini asanlaşdırır.
- İstifadəçiyə real dəyər çatdırıldığını göstərir.
Əgər bu meyarlar yoxdursa və ya qeyri-dəqiqdirsə, nəticə təkrar işlər, səhvlər və vaxt itkisi olur.
Ən çox buraxılan səhv
Çox vaxt Acceptance Criteria sadəcə “nəticə” formasında yazılır. Məsələn:
- “İstifadəçi qeydiyyatdan keçməlidir.”
Bu yanaşma aydın deyil. İstifadəçi qeydiyyatdan necə keçəcək? Hansı addımlar olmalıdır? Əgər hansısa sahə boş qalsa, nə baş verəcək? Bu suallar cavabsız qalır.
GIVEN / WHEN / THEN formatı
Acceptance Criteria-nı aydın və effektiv etmək üçün BDD (Behavior Driven Development) yanaşmasında istifadə olunan GIVEN / WHEN / THEN formatı çox faydalıdır:
- GIVEN (Verildiyi halda): başlanğıc vəziyyəti izah edir.
- WHEN (Zaman): istifadəçinin və ya sistemin konkret addımını göstərir.
- THEN (Onda): nəticəni, yəni gözlənilən davranışı təsvir edir.
Bu format hər kəs üçün aydın ssenari yaradır və həm inkişaf, həm də test prosesini asanlaşdırır.
Nümunə
Yanlış yazılış:
- “İstifadəçi qeydiyyatdan keçməlidir.”
Düzgün, GIVEN/WHEN/THEN formatında:
- Verildiyi halda: Yeni istifadəçi qeydiyyat səhifəsini açır.
- Zaman: Bütün tələb olunan sahələri düzgün doldurur və “Qeydiyyat” düyməsinə basır.
- Onda: Sistem ona “Uğurlu qeydiyyat!” mesajı göstərir və ana səhifəyə yönləndirir.
Beləliklə, nəticə aydın olur, komandanın hər üzvü nəyi yoxlamalı olduğunu dəqiq bilir.
Praktik faydaları
Acceptance Criteria-nın düzgün tətbiqi:
- Mübahisələri azaldır (“mən belə başa düşmüşdüm” arqumentini aradan qaldırır).
- QA komandasına test-case hazırlamaq üçün hazır baza verir.
- Developer-lərə funksionallığı düzgün reallaşdırmaq üçün bələdçi rolunu oynayır.
- Product Owner-a funksiyanın istədiyi kimi işlədiyini təsdiqləmək üçün dəqiq meyar verir.
Çek-list: yaxşı Acceptance Criteria üçün
- Meyarlar sadə və konkret yazılıb.
- Hər kəs üçün eyni şəkildə başa düşülür.
- GIVEN / WHEN / THEN formatına əsaslanır.
- İstisna hallar nəzərə alınıb.
- İstifadəçi üçün dəyər təmin olunur.
Nəticə
Acceptance Criteria — sadəcə “qəbul şərtləri” deyil, komandanın ortaq dili və keyfiyyət zəmanətidir. Onları düzgün yazmaq layihənin aydınlığına, sürətinə və uğuruna birbaşa təsir edir.
Siz Acceptance Criteria-ları necə yazırsınız? Təcrübənizi şərhlərdə paylaşın və məqaləni «Bəyən» və ya «Bəyənmədim» düymələri ilə qiymətləndirin!