Agile biznes-analitikin gözü ilə: Dəyər yaratmaq, sadəcə rituala əməl etmək yox
Giriş: Mənim Agile-də “Evrika” anım
Bir vaxtlar Agile sözü bir növ sehr kimi səslənirdi. Hamı deyirdi: “Bu, sürətdir! Bu, çeviklikdir! Bu, gələcəkdir!”
Bankdakı ilk demo layihələrdən birini xatırlayıram: hər şeyi “kitaba uyğun” etdik — lövhələr, mitinqlər, yeni rollar. Amma nəticədə biz mükəmməl qurulmuş proses yaratdıq… və heç kimə lazım olmayan məhsul. Biznes demonu nəzakətli təəccüblə izləyirdi, komanda isə mənasız ritualardan yorulmuşdu.
Məhz o an başa düşdüm: Agile gözəl lövhələr və gündəlik görüşlər üçün deyil. Agile — bu, dəyərin fasiləsiz çatdırılmasıdır.
Rolun transformasiyası: “TT saxlayıcısı”ndan dəyər fasilitatoruna
Agile biznes-analitikin işini kökündən dəyişdi. Klassik yanaşmada çatışmayan bir şeyi verdi — məhsula buradaca, indi təsir etmək imkanı.
Əvvəl (Waterfall):
- Rol: Biznes-analitik “biliklərin saxlayıcısı” idi. Tapşırığı — əhatəli Texniki Tapşırıq (TT) yazmaq, hamı ilə razılaşdırmaq və inkişafçılara ötürmək.
- Proses: Aylarla analiz, qalın sənədlər və uzun-uzadı gözlənilən relizlər.
- Mənfi tərəf: Tələblərdəki səhvlər çox gec aşkarlanırdı, düzəlişlər isə bahalı başa gəlirdi. Sənədlər tez-tez reallıqdan qopmuş arxivlərə çevrilirdi.
İndi (Agile yanaşması):
- Rol: Biznes-analitik strateji tərəfdaş olur. Vəzifəsi — sadəcə tələbləri sənədləşdirmək yox, komandanın diqqətini real istifadəçi problemlərinə və biznes dəyərinə yönəltməkdir.
- Proses: Qısa iterasiyalar, sürətli hipoteza yoxlamaları və davamlı geribildirim.
- Üstünlük: Sənədlər indi “canlıdır” (User Story, Acceptance Criteria, Story Map) və yalnız bir məqsədə xidmət edir — komandanın dəyəri tez çatdırmasına kömək etmək.
Mənim təcrübəm: Scrum və Kanban analitikin gözü ilə
Scrum komandasında İT-biznes analitik kimi işləyəndə ilk dəfə hiss etdim ki, tələblər “bir dəfəlik” ötürülməməlidir. Onlar sprint-sprint müzakirə edilə, dəqiqləşdirilə və çevik şəkildə dəyişdirilə bilər. Bu, Waterfall-dan çox fərqli idi.
Daha sonra, Agile koçu kimi və indi Kanban komandasında işləyərkən, başqa bir tərəfi gördüm: tapşırıqların axınını idarə etmək, tamamlanmamış işləri azaltmaq və dəyəri hərəkatda göstərmək, uzun dövrün sonunda yox.
Mənim üçün Agile artıq sadəcə metod deyil. Bu, hər gün real dəyər yaratmaqdır.
Biznes-analitiklərin Agile-də düşdüyü tələlər
İllər ərzində çoxlu komandaların “Agile etdiyini”, amma nəticə almadığını gördüm. Ən tipik tələlər bunlardır:
“Daily karqo-kultu”
Daily — dünən nə etdiyini demək üçün deyil. Analitik üçün bu, komanda ilə sinxronlaşmaq, blokerləri aşkar etmək və detalları aydınlaşdırmaq fürsətidir.
Nə etməli: “Dünən X etdim, bu gün Y edəcəyəm” əvəzinə belə suallar verin: “Sprintin məqsədinə doğru irəliləyirikmi? Mən kömək edə biləcəyim blokerlər varmı?”
“Mükəmməl lövhə, yararsız məhsul”
Jira-nı ideal qurmaq olar, amma əgər backlog-da biznes məqsədi olmayan tapşırıqlar varsa, siz sürətlə… heç yerə gedəcəksiniz.
Nə etməli: Hər böyük tapşırığı dörd sadə sualla yoxlayın:
- Nə yaradırıq?
- Kimin üçün yaradırıq?
- Hansı problemi həll edir?
- Uğuru necə ölçəcəyik?
“Proses naminə proses”
“Biz Scrum-da işləyirik” və ya “Biz Kanban istifadə edirik” demək özü-özlüyündə heç nə ifadə etmir. Əsas odur ki, hər element həqiqətən dəyər yaratsın.
Nə etməli: Retrospektiva real yaxşılaşmalara gətirməlidir. Planlaşdırma isə göstərməlidir ki, biz biznesə növbəti sprintdə nə verəcəyik.
Analitikin Agile alət dəsti: işləyən vasitələr
Alətlər təkbaşına dəyər yaratmır. Dəyər yalnız komanda niyə və necə istifadə etdiyini anladıqda yaranır.
Mənim sınanmış dəstim:
- User Story Mapping. Məhsulu tam şəkildə göstərir, backlog detalları arasında itib-batmağa imkan vermir.
- Definition of Ready / Done. Onlarla saat mübahisədən xilas edir. “Ready” — xam tapşırıqların işə düşməsinin qarşısını alır, “Done” — keyfiyyətli nəticəni təmin edir.
- Acceptance Criteria (məsələn, Gherkin formatında). Abstrakt tələbləri hamıya — testçidən biznesə qədər — aydın ssenarilərə çevirir.
- Value Proposition Canvas. İstifadəçini və onun problemlərini unutmamağa kömək edir.
Analitikin vəzifəsi sadəcə “alət tətbiq etmək” deyil, katalizator olmaqdır: müxtəlif fikirləri vahid məhsul vizyonuna və dəqiq fəaliyyət planına çevirmək.
Nəticə: ritual yox, dəyər
Biznes-analitik üçün Agile — stikerlər və mitinqlər deyil. Bu, düşüncə tərzinin dəyişməsidir: “Mən tələbləri yazıram”dan “Mən komandaya dəyər yaratmağa kömək edirəm”ə.
Mən özüm bu yolu keçdim: qalın TT-lərdən və uzun razılaşdırmalardan — Scrum iterasiyalarına və Kanban axınına, harada dəyəri sabah görmək olar. Bu, tamamilə başqa hissdir. Məhsulun canlandığını, istifadəçilərin fayda gördüyünü, biznesin nəticə aldığını görəndə başa düşürsən ki, işin doğrudan da mənalıdır.
Bunu özünüz sınamaq istəyirsinizsə, saytımın Resurslar bölməsinə baxın — mən orada hər gün istifadə etdiyim şablonları toplamışam.