"Discovery-faza: layihənizi xilas edəcək 10 əsas sual"

Giriş

Discovery (kəşf) fazası hər bir rəqəmsal məhsulun uğur yolunda ilk və ən vacib addımdır. Bu mərhələ sadəcə ideyanın müzakirəsi deyil, həm də onun real bazarda necə işləyəcəyini, hansı problemi həll edəcəyini və hansı dəyəri yaradacağını anlamaq prosesidir. Təcrübə göstərir ki, Discovery-ni buraxan komandalar sonradan bahalı səhvlərlə, davamlı dəyişikliklərlə və itirilmiş resurslarla üzləşirlər.

Niyə Discovery vacibdir?

Layihələr çox vaxt tələsik şəkildə başlanır: “Müştəri bunu istəyir, gəlin hazırlayaq!” Amma əsas suallar cavabsız qalanda nəticə ya bazarla uyğunlaşmayan məhsul, ya da bitib-tükənməyən dəyişikliklər silsiləsi olur. Discovery-nin məqsədi – gələcək məhsulun əsasını möhkəmləndirmək, riskləri azaltmaq və komandanı vahid vizion ətrafında toplamaqdır.

1. Biz hansı problemi həll edirik?

Hər şey problemdən başlayır. Bu sual sadə görünə bilər, amma əksər uğursuz layihələrdə cavab ya yoxdur, ya da qeyri-dəqiqdir. Məsələn, bank mobil tətbiqinə yeni funksiya əlavə etmək istəyir. Problem müştərinin ehtiyacıdır, yoxsa sadəcə rəqiblərdə var deyə biz də edirik? Əgər problemin kökü aydın deyilsə, bütün həll səhv istiqamətdə ola bilər.

2. Hədəf istifadəçi kimdir?

Məhsul hər kəs üçün deyil. Ona görə də, hədəf istifadəçini dəqiq müəyyənləşdirmək kritikdir. İstifadəçi personası yaratmaq – onların kim olduqlarını, gündəlik problemlərini, gözləntilərini təsvir etmək – komandanın qərarlarını yönləndirir. Məsələn, e-ticarət platformasında tələbə ilə orta yaşlı biznesmenin ehtiyacları tamamilə fərqlidir.

3. İstifadəçilərin ən böyük ağrısı nədir?

Sadəcə istifadəçini tanımaq kifayət deyil, onların real ağrı nöqtələrini başa düşmək lazımdır. İnsanlar məhsulları xüsusiyyətlərə görə deyil, problemlərini həll etdiyinə görə seçirlər. Məsələn, bir müştəri bank tətbiqindən yalnız pul köçürməsi etmək üçün istifadə edir, amma proses çox uzun çəkirsə — bu onun “ağrısıdır” və prioritet həll olunmalıdır.

4. Uğuru necə ölçəcəyik?

Hər məhsulun uğuru KPI-larla ölçülməlidir. Əks halda, nəticələri yalnız hisslərə əsasən qiymətləndirmək olar. KPI-lar aydın olduqda, komanda məqsədləri dəqiq görür. Məsələn:

• Satışların 20% artması
• Müştəri məmnuniyyətinin 15% yaxşılaşması
• Mobil tətbiqin yüklənmə sayının 2 dəfə artması Bu metriklər olmadan, layihə uğurlu olub-olmadığını anlamaq mümkün deyil.
  

5. Əsas maraqlı tərəflər kimdir?

Məhsulun uğuru təkcə istifadəçidən asılı deyil. Menecerlər, sponsorlar, texniki komanda – hamısı maraqlı tərəflərdir və hərəsinin öz prioriteti var. Discovery-də bu gözləntiləri toplamaq və balanslaşdırmaq lazımdır. Əks halda, məhsul bir tərəfin istəklərinə uyğun hazırlanır, amma digər tərəflər narazı qalır.

6. Onların gözləntiləri nələrdir?

Maraqlı tərəflərin yalnız kim olduqlarını bilmək kifayət deyil, həm də onların gözləntilərini dəqiq öyrənmək vacibdir. Bir sponsor qısamüddətli ROI istəyirsə, amma istifadəçi uzunmüddətli sabitlik gözləyirsə, bu ziddiyyət erkən aşkar olunmalıdır. Discovery-də bu balansı qurmaq vacibdir.

7. Əsas risklər hansılardır?

Hər layihə qeyri-müəyyənliklərlə başlayır. Riskləri əvvəlcədən müəyyənləşdirmək – uğursuzluğun qarşısını almağın ən yaxşı yoludur. Məsələn:

• Texnologiya hələ sınaqdan keçməyib
• Rəqib eyni funksiyanı artıq elan edib
• Büdcə məhduddur Risklərin xəritəsini yaratmaq və cavab planlarını hazırlamaq komandanı daha etibarlı edir.
  

8. İlkin ehtimallarımız nələrdir?

Discovery-də hipotezləri yazmaq mütləqdir. Məsələn, “İstifadəçilər bu funksiyanı ayda ən azı 1 dəfə istifadə edəcəklər”. Bu ehtimallar sonradan test edilərək ya təsdiqlənir, ya da inkar olunur. Beləliklə, komanda faktlara əsaslanır, fərziyyələrə yox.

9. Hansı alternativ həll yolları var?

Bir problemi həll etmək üçün həmişə bir neçə yol var. Discovery-də yalnız bir yanaşmaya fokuslanmaq risklidir. Məsələn, “mobil tətbiq hazırlamaq”la yanaşı, “mövcud veb-platformanı optimallaşdırmaq” da alternativ ola bilər. Alternativlərə baxmadan qərar vermək komandanı dar çərçivədə saxlayır.

10. Hansı resurs və məhdudiyyətlərlə işləyirik?

Layihənin uğuru yalnız ideyalardan asılı deyil. Büdcə, vaxt, texnologiya, komanda bacarıqları — bunların hamısı məhdudiyyətlərdir. Məsələn, startap yalnız 6 ay büdcəyə sahibdirsə, bu müddətdə MVP hazırlamaq prioritet olmalıdır. Resursları düzgün planlaşdırmaq – uğurlu icranın əsas şərtidir.

Real praktikada necə olur?

Təcrübədə çox vaxt bu suallar ötürülür. Layihələr başlanır, amma komanda yalnız inkişaf mərhələsində problemləri kəşf edir. Nəticədə dəyişikliklər, əlavə xərclər və vaxt itkisi qaçılmaz olur. Məsələn, bir bank layihəsində Discovery olmadan sistem hazırlanmışdı, amma istifadəyə veriləndən sonra məlum oldu ki, müştərilərin 60%-i əsas funksiyanı başa düşmür. Bu, yenidən dizayn və böyük əlavə xərclərlə nəticələndi.

Check-list: Discovery-də soruşulmalı 10 sual

• Biz hansı problemi həll edirik?
• Hədəf istifadəçi kimdir?
• İstifadəçilərin ən böyük ağrısı nədir?
• Uğuru necə ölçəcəyik?
• Əsas maraqlı tərəflər kimdir?
• Onların gözləntiləri nələrdir?
• Əsas risklər hansılardır?
• İlkin ehtimallarımız nələrdir?
• Hansı alternativ həll yolları var?
• Hansı resurs və məhdudiyyətlərlə işləyirik?
  
  

Nəticə

Discovery mərhələsi layihənin taleyini müəyyənləşdirir. Bu mərhələdə düzgün sualları vermək – gələcəkdə minlərlə manat vəsaiti və aylarla vaxt itkisinin qarşısını almaq deməkdir.

Əgər siz də Discovery təcrübənizi paylaşmaq istəyirsinizsə, tətbiqdə şərh yazın. Hansı sualları daha vacib hesab edirsiniz? Bəyənmək və ya bəyənməmək düyməsini basaraq məqaləyə münasibətinizi bildirə bilərsiniz!