Prioritetləşdirmə: MoSCoW vs. WSJF – Qısa Bələdçi

Giriş

Hər bir məhsulun və ya layihənin uğurunun təməlində düzgün prioritetləşdirmə dayanır. Lakin bir çoxumuz iki məşhur metod — "MoSCoW" və "WSJF" arasında seçim edərkən tərəddüd edirik. Əsas məqam odur ki, hansı metodun "ən yaxşı" olduğu yox, hansının cari kontekstinizə və məqsədlərinizə "ən uyğun" olduğudur. Prioritetləşdirmə sadəcə xüsusiyyətləri sıralamaq deyil, səylərinizi biznes dəyəri və strateji hədəflərlə uzlaşdırmaqdır. Bu məqalədə, bu iki metodu daha dərindən araşdıraraq, layihələriniz üçün ən doğru qərarı necə verə biləcəyinizi göstərəcəyik.

MoSCoW Metodu

"MoSCoW" daha sadə və intuitivdir. O, "Must have" (Olmalı), "Should have" (Olsa yaxşıdır), "Could have" (Ola bilər) və "Won't have" (Olmayacaq) kateqoriyalarına bölməklə, komandalara və maraqlı tərəflərə aydın çərçivə təqdim edir. Xüsusilə "MVP" (Minimum Viable Product) tətbiqi və ya qısa müddətli layihələrdə effektivdir.

MoSCoW metodu, layihənin əsas tələblərini müəyyənləşdirmək üçün əla bir vasitədir. Bu metod, layihənin müvəffəqiyyəti üçün vacib olan funksiyaları və xüsusiyyətləri ayırmağa kömək edir. Hər bir kateqoriya, layihənin məqsədlərinə çatmaq üçün nə qədər vacib olduğunu göstərir.

Must have: Bu kateqoriyaya daxil olan tələblər, layihənin müvəffəqiyyəti üçün mütləq vacibdir. Onlar olmadan, layihə işləməyəcək və ya məqsədinə çatmayacaq.
Should have: Bu tələblər vacibdir, lakin layihənin əsas funksionallığına təsir etmir. Onların yerinə yetirilməsi, istifadəçi təcrübəsini yaxşılaşdırır və ya əlavə dəyər yaradır.
Could have: Bu tələblər, layihəyə əlavə dəyər qata bilər, lakin onların olmaması layihənin müvəffəqiyyətinə mane olmur. Onlar, resurslar mövcud olduqda və ya vaxt qaldıqda həyata keçirilə bilər.
Won't have: Bu tələblər, layihənin bu mərhələsində həyata keçirilməyəcək. Onlar ya gələcək mərhələlərə təxirə salınır, ya da ümumiyyətlə layihədən çıxarılır.

Misal üçün, bir e-ticarət saytı üçün "Must have" kateqoriyasına məhsul səhifələri, səbət və ödəniş sistemi daxil ola bilər. "Should have" kateqoriyasına istifadəçi rəyləri və ya məhsul müqayisə funksiyası daxil edilə bilər. "Could have" kateqoriyasına isə canlı dəstək xidməti və ya fərdi tövsiyələr əlavə oluna bilər. Nəhayət, "Won't have" kateqoriyasına gələcəkdə əlavə oluna biləcək, lakin hazırda prioritet olmayan xüsusiyyətlər daxil edilə bilər.

WSJF (Weighted Shortest Job First) Metodu

"WSJF" (Weighted Shortest Job First) isə daha "iqtisadi" yanaşmadır. Bu metod hər bir maddənin "Gecikmənin dəyərini" (Cost of Delay) və "İş ölçüsünü" (Job Size) nəzərə alaraq ən yüksək iqtisadi fayda verən işə üstünlük verir. SAFe (Scaled Agile Framework) kimi böyük miqyaslı "Agile" çərçivələrində geniş istifadə olunur.

WSJF metodu, layihənin iqtisadi dəyərini maksimuma çatdırmaq üçün istifadə olunur. Bu metod, hər bir işin dəyərini və müddətini nəzərə alaraq, ən qısa zamanda ən çox dəyər verən işlərə prioritet verir. WSJF, xüsusilə böyük və mürəkkəb layihələrdə resursların effektiv şəkildə bölüşdürülməsinə kömək edir.

WSJF düsturu belədir:

WSJF = Cost of Delay / Job Size

Burada:

Cost of Delay (Gecikmənin dəyəri): İşin gecikdirilməsinin nəticəsində yaranan itkiləri ölçür. Bu, gəlir itkisi, bazar payının itkisi və ya müştəri məmnuniyyətinin azalması ola bilər.
Job Size (İş ölçüsü): İşin tamamlanması üçün tələb olunan resursları və vaxtı ölçür. Bu, komandanın səyi, vaxt və ya büdcə ola bilər.

Gecikmənin dəyəri üç əsas faktordan ibarətdir:

İstifadəçi və biznes dəyəri: Bu, işin istifadəçilərə və biznesə verdiyi dəyəri ölçür. Daha yüksək dəyər, daha yüksək prioritet deməkdir.
Vaxt kritikliyi: Bu, işin nə qədər təcili olduğunu ölçür. Vaxt kritik işlər, daha yüksək prioritetə malikdir.
Risk azaldılması və imkan imkanı: Bu, işin riskləri azaltmaq və ya yeni imkanlar yaratmaq potensialını ölçür. Daha yüksək potensial, daha yüksək prioritet deməkdir.

Misal üçün, bir bankın mobil tətbiqində iki yeni funksiya var:

Yeni ödəniş funksiyası: Bu funksiya, istifadəçilərə daha rahat ödənişlər etməyə imkan verəcək və bankın gəlirlərini artıracaq. Lakin, bu funksiyanın hazırlanması daha çox vaxt və resurs tələb edir.
Təhlükəsizlik yeniləməsi: Bu yeniləmə, tətbiqin təhlükəsizliyini artıracaq və müştəri məlumatlarını qoruyacaq. Bu yeniləmənin gecikdirilməsi, ciddi maliyyə itkilərinə və reputasiya zərərinə səbəb ola bilər.

Bu halda, təhlükəsizlik yeniləməsinin Gecikmənin dəyəri daha yüksək olacaq, çünki gecikdirilməsi daha ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Yeni ödəniş funksiyası daha çox dəyər yaratsa da, təhlükəsizlik yeniləməsi daha yüksək prioritetə malik olmalıdır.

Nə vaxt hansını seçməli?

Bəs hansını nə vaxt seçməli? Kiçik bir şpargalka:

"MoSCoW" istifadə edin, əgər:

Qısa müddətli, "time-boxed" layihəniz varsa.
Maraqlı tərəflərlə sürətli razılaşma əldə etmək lazımdırsa.
Aydın və sabit bir "scope" mövcuddursa.
"MVP" təyin etmək prioritetdirsə.

"WSJF" istifadə edin, əgər:

Davamlı çatdırılma (continuous delivery) modelində işləyirsinizsə.
Böyük miqyaslı "Agile" və ya "SAFe" çərçivəsindəsinizsə.
İqtisadi optimallaşdırma və "Cost of Delay" vacib faktordursa.
Çoxlu asılılıqlar (dependencies) olan mürəkkəb sistemlərdəsinizsə.

Aşağıdakı cədvəl, hər iki metodun nə vaxt istifadə olunmasının daha uyğun olduğunu göstərir:

Metod	Nə vaxt istifadə etməli?
MoSCoW	Qısa müddətli layihələr, sürətli razılaşma, aydın scope, MVP təyini
WSJF	Davamlı çatdırılma, böyük miqyaslı Agile/SAFe, iqtisadi optimallaşdırma, Cost of Delay, mürəkkəb sistemlər

Əlavə Məlumatlar

MVP (Minimum Viable Product): Bazara çıxarılan və istifadəçilərdən rəy toplamaq üçün kifayət qədər funksiyaya sahib olan məhsulun ilkin versiyası.
SAFe (Scaled Agile Framework): Böyük təşkilatlarda çevik (agile) metodların tətbiqi üçün istifadə olunan bir çərçivədir.
Cost of Delay (Gecikmənin dəyəri): Bir işin gecikdirilməsinin nəticəsində yaranan itkilərin dəyəri.

Nəticə

Düzgün metod seçimi layihənizin istiqamətini müəyyən edir. Unutmayın ki, prioritetləşdirmə sadəcə texnika deyil, strateji qərar qəbul etmə sənətidir. Hər bir layihənin özünəməxsus xüsusiyyətləri var və bu xüsusiyyətlərə uyğun olaraq ən uyğun prioritetləşdirmə metodunu seçmək vacibdir.

Bu məqalənin sizə faydalı olduğunu ümid edirik. Düşüncələrinizi və təcrübələrinizi bölüşməkdən çəkinməyin. Layihələrinizdə hansı prioritetləşdirmə metodlarından istifadə edirsiniz? Rəylərinizi və suallarınızı şərhlərdə gözləyirik!